Miễu Bà Cố Hỉ hay còn gọi là khu di tích lịch sử Giàn Gừa thuộc ấp Nhơn Khánh, xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ. Cách trung tâm thành phố Cần Thơ 14km, có 2 con đường để đến Di tích lịch sử Giàn Gừa: một là đi theo hướng lộ Vòng Cung trên địa bàn xã Mỹ Khánh, huyện Phong Điền, qua phà đến xã Nhơn Nghĩa rồi hỏi thăm đường đi; hai là đi từ Cần Thơ về Hậu Giang, rẽ vào quốc lộ 61B (đường đi Vị Thanh), đến gần chân cầu Rạch Sung, quẹo trái, có bảng chỉ dẫn đường vào di tích.
Thomas Vietnam | vemekong.com | 23-04-2021 | Khám Phá Cần Thơ
1. Tên gọi Bà Cố Hỉ
Theo Miễu Thờ ở Cần Thơ của Trần Phỏng Diều (Xuất bản 2019) ghi rằng “Thật ra, Bà Cố Hỉ “còn gọi là Cố Hỉ phu nhân hoặc Cố Hỉ Tiên Phi là một nữ thần mang tính ác, thường ở trong rừng sâu núi thẳm có danh hiệu là Thượng Động Cố Hỉ. Tín ngưỡng này gốc của người Chăm, có thể là nữ thần Pô Nagar Việt hóa. Đây là dạng thần Tiền Chủ (nên dân gian xưa có câu: Xưa từ thời Bà Cố Hỉ). Theo nhiều tài liệu, tín ngưỡng Cố Hỉ phu nhân được đưa từ Phan Rang vào. Như vậy, bà Cố Hỉ là vị nữ thần có gốc gác từ văn hóa Chăm và đã được Việt hóa. Trong quá trình Việt hóa Bà Cố Hỉ còn có tên gọi khác là Thiên Phi.
Tuy nhiên trong thực tế, người dân Cần Thơ chẳng mấy lưu tâm đến lại lịch của Bà, mà người ta chỉ biết rằng đây là một vị nữ thần có đầy quyền năng trong việc định đoạt phúc họa cho con người. Nét đặt biệt của Miễu Bà Cố Hỉ ở Cần Thơ là bài vị trong miễu không thờ Bà Cố Hỉ mà lại thờ vị thần xứ sở (Chúa Xứ). Như vậy, người dân nơi đây, không hề xem Bà Cố Hỉ là vị ác thần mà đã đồng nhất Bà với vị Chúa Xứ nương nương. Câu đối ở hai bên miếu đã chứng minh cho điều này.
Chúa hiển hách nhân dân thịnh vượng
Xứ hiển linh bách tính bình an.
2. Khu di tích Giàn Gừa – thông tin cần biết
Khu di tích Giàn Gừa với những cây gừa đã có trên 100 năm tuổi, là một loại cây đại diện cho vùng sinh thái ngập nước của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, và cũng là khu sinh thái thiên nhiên tiêu biểu không nên bỏ qua nếu bạn đi du lịch Cần Thơ.
Giàn gừa trước đây có diện tích rất lớn nhưng do sự tàn phá của bom đạn chiến tranh và sự tác động của môi trường nên hiện nay chỉ còn khoảng 2.700 m2. Đến di tích Giàn Gừa, khách tham quan cảm thấy ngạc nhiên, choáng ngợp trước một giàn gừa nguyên sinh vững chắc, với nhiều cây, nhiều nhánh đan xen, quyện chặt vào nhau như một tấm lưới khổng lồ nên có khi chẳng biết đâu là gốc, đâu là nhánh.
Có những cành gừa còn in hằn vết tích chiến tranh với những vết đứt, vết loang lổ do bom đạn. Tuy nhiên, với sức sống mãnh liệt, những cành gừa ấy vẫn đâm chồi, nảy lộc và vươn mình tỏa rợp bóng mát. Đây có lẽ là Giàn Gừa có một không hai tại Việt Nam. Hiện nay đã phát tán ra diện tích rộng khoảng 4.000m2.
Bên cạnh vẻ đẹp hoang sơ, Di tích Giàn Gừa còn là nơi có nhiều huyền thoại, gắn liền với lịch sử khai hoang mở cõi của nhà Nguyễn và lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm của nhân dân địa phương. Bên trong khu di tích có đền thờ Bác Hồ và một ngôi miếu nhỏ thờ Bà Thượng động Cố Hỉ.
3. Truyền thuyết về Giàn Gừa
Truyện kể rằng: Giàn gừa này đã có từ thế kỹ XIX, lúc bấy giờ có một người họ Nguyễn vào khai khẩn đất hoang tại đây. Trong quá trình khai khẩn, người họ Nguyễn này đốt ruộng, làm đồng chẳng may để xảy ra hỏa hoạn làm cháy hết cả giàn gừa. Từ đó, gia đình họ Nguyễn này liên tiếp xảy ra nhiều chuyện chẳng lành: con cháu ông thường xuyên bị bệnh và qua đời, gia đình thì lộn xộn, xóm làng không yên. Một hôm, có một vị thầy tu trên núi đi ngang tình cờ nghe được chuyện này nên khuyên họ Nguyễn phải trồng lại giàn gừa thì mới qua khỏi kiếp nạn, bởi giàn gừa là nơi Bà ngự, nay cây cháy Bà không có chỗ nương náu. Gia đình họ Nguyễn nghe theo và trồng lại giàn gừa, đồng thời lập miễu thờ Bà Cố Hỉ, từ đó gia đình họ Nguyễn cũng như xóm làng đều bình yên vô sự. Đồng thời, dân làng xung quanh cũng chọn ngày 28 tháng 2 âm lịch hằng năm để làm lễ cúng Bà. (câu truyện trích từ sách Miễu Thờ Ở Cần Thơ – NXB Hội Nhà Văn).
Lễ Vía Bà được diễn ra với nhiều hoạt động sôi nổi nhằm bày tỏ lòng tôn kính đối với Bà Thượng Động Cố Hỷ, người được nhân dân tôn sùng là ân nhân của quê hương này. Đến lễ hội Giàn Gừa, bạn sẽ có dịp tìm hiểu nghi thức cúng bái, lễ vật dâng cúng Bà và thần linh, đặc biệt màn múa bóng rỗi truyền thống và nghe đờn ca tài tử, thưởng thức cây lành trái ngọt
Đặc biệt, nơi đây còn là địa điểm hoạt động cách mạng trong hai thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Trong thời kỳ chống Mỹ, nơi đây diễn ra nhiều cuộc họp triển khai Nghị quyết, chỉ thị của Khu ủy, tỉnh ủy; Năm 1961 – 1965 giàn gừa là cơ sở mật mở các khóa đào tạo, huấn luyện đội biệt động nội thành thành phố Cần Thơ; nơi cất giấu vũ khí, đạn dược, góp phần cùng lực lượng vũ trang và nhân dân đánh bại các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ, giải phóng Cần Thơ năm 1975.
4. Bản đồ google maps tư đi Giàn Gừa
5. Cây di sản giàn gừa Cần Thơ
Với những giá trị trên, ngày 05/04/2013, UBND thành phố Cần Thơ đã ký Quyết định số 1225/QĐ-UBND xếp hạng Giàn Gừa là di tích lịch sử cấp thành phố.
Và cũng khoảng thời gian này “Hội Bảo Vệ Thiên Nhiên và Môi Trường Việt Nam” công nhận giàn gừa là cây di sản Việt Nam vào ngày 13/6/2013. Đây cũng là cây di sản đầu tiên của đồng bằng sông Cửu Long và là cây di sản duy nhất của TP Cần Thơ được công nhận.
6. Lưu ý khi đến tham quan khu di tích Giàn Gừa
Đây là khu di tích và có kết hợp tín ngưỡng tâm linh và miễu thờ, quí vị nên lưu ý trang phục lịch thiệp và hạn chế gây tiếng ồn cũng như giữ môi trường cây di sản nguyên vẹn, không được khắc tên, vẽ chữ hay bẻ cành cây và làm ô nhiễm môi trường. Nơi đây miễn phí, không bán vé tham quan, mở cửa quanh năm.
Mong rằng những thông tin du lich Cần Thơ phía trên sẽ giúp ích cho quí vị có một kế hoặch và chuyến tham quan phiêu lưu Cần Thơ thật lý thú, vui và ý nghĩa.
“Có rất nhiều nơi để quí vị về, cảm ơn quí vị đã Về Mekong” – Thomas Vietnam – Local travel expert.
